Erronka demografikoa EAJ-PNVren agenda politikoan dago, eta horri heltzeko moduaren araberakoa izango da euskal gizartearen etorkizuneko garapena. Diagnostikoa argi dago, eta badakigu aldaketa demografikoari lotutako guztiaren konplexutasunaz, Joseba Diez Antxustegi legebiltzarkideak esan duenez. “Horretaz jabetu gara, eta joera irauli dezakegulauste dugu. Etorkizun hobean sinesten dugu, eta, horretarako, ekintza publikoa, ekintza pribatua eta bi eragileen arteko adostasuna behar dira; aliantzak, zeharkako ekintzak eta gizarte zibilaren inplikazioa bilatu behar ditugu. Agente bakoitzak bere eginkizuna du, baina denak osagarriak dira. Herri desafio baten aurrean gaude, eta horrek ere gure bultzada behar du. Legebiltzar honen bultzada”.

Horrela, eta Euskadiko balantze demografikoa hobetzeko asmo sendoarekin, Diez Antxustegik neurri sorta bat zehaztu du, gehienbat pertsonek beren bizi-proiektuak autonomiaz eta aukerarik ezak eragindako atzerapenik gabe eraiki ahal izan ditzaten. “Inork ez dio uko egin behar seme-alabak edukitzeari, haien hazkuntza eta lan-bizitza bateragarri egin ezin dituelako, edo, are gehiago, beharrezko baliabide ekonomikorik ez duelako. Horrek eskatzen du, batetik, lan-denborak arrazionalizatzea, eta, bestetik, enplegu- eta soldata-esparru duina eta erantzunkidetasuna zaintzea botere publikoen eta herritarren artean eta gizonen eta emakumeen artean”. Ikuspegi horretatik, eta Urkullu lehendakariaren eztabaidan planteatutakoarekin bat etorriz, EAJ-PNVkestrategia integral bat planteatu du, seme-alabak dituzten bikote gazteak modu positiboan diskriminatuko dituena etxebizitza eskuratzeko politiketan; ardurapeko seme-alaba bakoitzeko prestazio ekonomikoak eskainiko dituena, egungo eta etorkizuneko zerga-onurekin batera; lan-egonkortasuna eta gazteen kalitatezko enplegua sustatuko dituena; lan-arloko eta familia-arloko eremuko lan-arloko bateragarritasunerakoneurriak indartuko dituena; eta, halaber, haurren lan-arloko eta -zaintzako eremu formalak indartuko dituena. Ordezkari jeltzaleak giltzarritzat jo du familiei, batez ere gazteei, laguntzeko politika integral horretan jaiotza-tasa sustatzea, eta, ondorioz, baita herrialdearen ugalketa- eta gaztetze-tasa ere. 

Gero eta zaharragoa den gizarte baten aurrean, EAJ-PNVkadinekoen arretari eta zaintzari ere begiratzen die, zahartze aktiboa eta osasungarria sustatuko duten politiken alde eginez eta belaunaldien arteko elkartasuna garatuz. “Beharrezkotzat jotzen dugu zainketen errealitateari buruzko fokua aldatzea, zaintza horiek zama indibidual, familiar eta kolektibo gisa duten ikuspegia gainditzeko, eta zaintza horiek trakzio sozialeko faktore gisa identifikatzeko gai izateko. Zaintzak Herriaren aktibo bihurtzeko planteamendua azpimarratu behar dugu, bai gure BPGarentzat, bai baloreen gizartea sustatzearentzat”. Hala, gaineratu duenez, beharrezkoa izango da emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna bultzatzea, zaintza-lanetan «erantzunkidetasuna» lortzeko, eta, horrela, ez dira emakumeak nagusi izango.

Diez Antxustegik planteatutako beste fronte bat landa-inguruneko despopulazioa eta zahartzea izan da, herri askotan dagoen erakargarritasun faltagatik gertatzen den fenomenoa. Gainera, lortu nahi izan du “Landa-ingurunean bizitzea gero eta zailagoa ez izatea, esfortzua eskatzen duen zerbait eta lotura emozionala edo identitarioa dutenak soilik prest daudenak”. Hala, ekonomia-, hirigintza- eta gizarte-izaerako hainbat neurri proposatu ditu, gure herriak “gune erakargarriak izan daitezen jarduera sozio-ekonomiko bideragarri eta iraunkorrak bizi eta garatzeko”. 

Aurre egin behar diogun erronka handiaren arrazoien eta irtenbideen azterketa honetan, EAJ-PNVren eztabaida monografiko honetan politika publikoak hedatzeko zehaztu den beste eremu bat immigrazioarena izan da, egiturazko fenomeno bat. Hala, ordezkari jeltzaleak immigrazio-eredu propioa proposatu du, lan-, hezkuntza-, kultura- eta lege-politikak sustatzeko. Adierazi duenez, eredu horrek herritarren etorkizuna berdintasunean eta aniztasunean kudeatuko du, eta, gainera, kontuan hartuko du gure ekonomia-sareak jarduera espezializatu askotan duen profesional-defizita. Amaitu duenez, “atzerrian bizi diren euskal profesionalen errekuperazioa, hau da, emigratutako euskal talentuaren erretrakzioa, kualifikazio handiko etorkinen erakarpena edo euskal diasporarekiko lankidetza etorkizunerako sakontzeko lan-ildo gisa agertzen dira, Euskadik ekoizpen-ahalmen indartsua izaten jarraitzea nahi badugu”.