Amiantoarekiko esposizioaren biktimek justiziara jo beharrik gabe kalte-ordaina jasotzeko eskubidea aitortuta ikusteko legezko ibilbide konplexu eta luzea amaitu da gaur. Eusko Legebiltzarretik hainbat urtez erreklamazio, borroka, mobilizazio eta legegintza-saiakeren ondoren, konpentsazio-funts bat sortzeko gaikuntza emango duen Legea Senatuan onartu ondoren argitaratu da. Legebiltzarreko ordezkaritza batek jarraitu du eztabaida, besteak beste, Bakartxo Tejeria Eusko Legebiltzarreko presidenteak eta Iñigo Iturrate legebiltzarkide jeltzale eta Mahaiko kideak. Estatuak kaltetuekin duen konpromisoa txalotu du Iturratek, baina berandu eta prezio altuarekin datorrela onartu du. “Asko izan dira bidean geratu diren pertsonak, substantzia kantzerigeno horren eraginpean egoteagatik hil direnak. Beste askok auzitara jo behar izan dute justizia eta errekonozimendua eskatzeko. Gaur oso pauso garrantzitsua eman dugu horien guztien sufrimendua arintzeko”, esan duenez.

Oraingoz kalte-ordain horiek nola zehaztuko diren zehaztu ez bada ere, 2022ko ekitaldirako aurrekontu orokorrek 25 milioi euroko funtsa dute lehen erreklamazioei aurre egiteko. “Orain arte, biktimek justiziara jotzea zuten bide bakarra, eta horrek kostu ekonomiko eta pertsonala zekarren. Gaurtik aurrera, baliabide amaigabeen beharrik gabe, aitortzen da hartutako gaixotasunak arduradun batzuk dituela eta Estatuak laguntza horiei aurre egingo diela”. Iturratek onartu du legea onartzeak dakarren “urrats erraldoia”, baina funtsak “ezingo du inoiz pertsona maite baten galera ordezkatu, eta ezingo du osasuna itzuli, baina beharrezkoa da mina arintzeko eta arduragabekeria sendoarekin amaitzeko”.

Senatuak gaur berretsi duen ekimena 2019ko ekainean onartu zen aho batez Eusko Legebiltzarrean, Legebiltzarrak zazpi urte baino gehiago daramatza funts hori sortzeko eskatzen. Iturratek balioa eman dio euskal erakundeen iraunkortasunari eta denbora honetan guztian ASVIAMIE bezalako elkarteek bidegabekeria hori zuzentzeko eman duten arnasari. “Bidea eta lege-tramitazioa ez dira batere errazak izan, eta oztopoz beterik egon dira, lege-testua onartzea moteldu dutenak. Gure ekimena eztabaidatzeko Kongresuak izan duen atzerapenak geldiarazi egin du gure eginbidea”, deitoratu du.

EAJ-PNVko legebiltzarkideak biktimen, haien familien eta elkarteen erabakitasuna eskertu nahi izan du, “euren etengabeko mobilizazioak, indarra eta erabakitasuna baitira gaur honaino ekarri gaituztenak. Gure arnasa izan dira denbora honetan guztian”. “Erakundeak eta alderdiak ulerkorrak izan ginen haien bidezko erreklamazioetara, eta eskutik helduta, babesa eta erreparazioa lortzeko lan egin genuen. Gaur ospatzeko eguna da, baina baita hil diren eta gaixorik dauden pertsona guztiak gogoratzeko eguna ere. Izan ere, ez dute ez babesik ez aitortzarik izan”, bukatu du.

Nerea Ahedo senataria ere pozik agertu da Legea onartzeagatik, nahiz eta berandu iristea deitoratu duen “eta justizia berandu iristen denean, ez dago justiziarik”, esan du. Eusko Legebiltzarrak duela hamarkada bat bultzatutako ekimena goraipatzeaz gain, eta, batez ere, “biktimen erabakitasuna eta iraunkortasuna eskertzeaz gain”, EAJ-PNVko goi ganberako osasun eta lan arloetako bozeramaileak nabarmendu nahi izan du akordioak amiantoaren “biktima guztiak hartzen dituela kontuan”; izan ere, ez die soilik mesede egingo osagai horren eraginpean zuzenean egoteagatik kaltetutako langileei, baita familiako eta ingurumeneko biktimak ere. Ahedok gogorarazi du “prebentzio eta babes-ekintza falta” egon zela, amiantoaren arriskugarritasunaren zantzuak egon arren, eta, beraz, konpentsazio-funts hau sortzea “justiziazkoa da”.